انتخاب یک تیم یا شرکت مناسب برای طراحی نرم‌افزار یا وب‌سایت، شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما در عمل یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین تصمیم‌هایی است که هر فرد یا کسب‌وکاری باید بگیرد. انتخاب تیم نرم‌افزاری درست می‌تواند تضمین‌کننده کیفیت، زمان‌بندی و موفقیت پروژه باشد. اگر این انتخاب صحیح نباشد، نتیجه چیزی جز هدر رفتن زمان، هزینه و انرژی نخواهد بود.
من و تیمم در «هزاره» بیش از ۱۰ سال است که در حوزه طراحی و توسعه نرم‌افزار فعالیت می‌کنیم. در طول این سال‌ها تجربه‌های فراوانی در همکاری با استارتاپ‌ها و شرکت‌های مختلف داشته‌ایم. یکی از مهم‌ترین چیزهایی که یاد گرفته‌ایم این است که بسیاری از کارفرماها که آشنایی فنی ندارند، معمولاً در انتخاب تیم یا شرکت دچار اشتباه می‌شوند. در این مقاله می‌خواهم بخشی از این تجربه‌ها را با شما به اشتراک بگذارم تا بتوانید انتخاب تیم نرم‌افزاری آگاهانه‌تری داشته باشید.
بخش ۱: باورهای اشتباه رایج
رفتن سراغ شرکت‌های بزرگ و معروف
وقتی کسی به فکر طراحی نرم‌افزار یا وب‌سایت می‌افتد، اولین چیزی که به ذهنش می‌رسد همکاری با شرکت‌های بزرگ و اسم‌ورسم‌دار است. اما این انتخاب معمولاً یک تله بزرگ است.
چرا؟ چون شرکت‌های بزرگ معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱. شرکت‌های محصول‌محور
این شرکت‌ها مثل «همکاران سیستم»، «فناپ» و … تمرکز اصلی‌شان روی محصولات خودشان است. آن‌ها نیروهای خبره و حرفه‌ای را با حقوق و شرایط عالی جذب می‌کنند و روی محصولاتی که خودشان ساخته‌اند سرمایه‌گذاری می‌کنند. به همین دلیل، یا پروژه‌های بیرونی را اصلاً قبول نمی‌کنند، یا اگر هم بپذیرند، مبالغ قراردادها بسیار سنگین است. برای استارتاپ‌ها یا افراد شخصی، چنین هزینه‌هایی منطقی نیست.
۲. شرکت‌های پروژه‌محور
این شرکت‌ها به‌طور مشخص برای مشتریان بیرونی نرم‌افزار یا وب‌سایت طراحی می‌کنند و مدل کسب‌وکارشان بر اساس گرفتن پروژه از کارفرما و تحویل آن است. یعنی بر خلاف شرکت‌های محصول‌محور که روی محصول خودشان تمرکز می‌کنند، این شرکت‌ها به دنبال جذب پروژه‌های متنوع از استارتاپ‌ها، سازمان‌ها یا افراد هستند.
در ظاهر این مدل برای کارفرما جذاب است، چون چنین شرکت‌هایی دقیقاً برای ارائه همین خدمات به وجود آمده‌اند. اما در عمل مشکلاتی هم وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد:
- هزینه‌های پنهان در قراردادها: درست است که شرکت‌های بزرگ برای اجرای یک پروژه نرم‌افزاری مبالغ بالایی دریافت می‌کنند، اما معمولاً بخش زیادی از این مبلغ صرف هزینه‌های جانبی مثل اجاره دفتر، تبلیغات و نیروی اداری می‌شود. در نتیجه سهم واقعی تیم فنی کاهش پیدا می‌کند. از طرف دیگر این شرکت‌ها برای پایین نگه‌داشتن هزینه‌ها اغلب سراغ نیروهایی می‌روند که حقوق متوسط یا پایین‌تری دارند. اما برنامه‌نویسان حرفه‌ای که سال‌ها تجربه و دانش به دست آورده‌اند، حاضر نیستند با مبالغ پایین کار کنند و معمولاً جذب شرکت‌های محصول‌محور بزرگ می‌شوند. بنابراین در بسیاری از موارد، تیم‌هایی که در این شرکت‌ها روی پروژه‌های مشتریان کار می‌کنند، از افراد کم‌تجربه‌تر تشکیل شده‌اند و طبیعی است که کیفیت خروجی آن‌ها قابل مقایسه با تیم‌های حرفه‌ای نیست.
- تعدد پروژه‌ها: شرکت‌های پروژه‌محور معمولاً تعداد زیادی پروژه هم‌زمان در دست دارند؛ هم توسعه و هم پشتیبانی. وقتی نیروی کافی یا متخصص کافی وجود نداشته باشد، تمرکز تیم به شدت کاهش پیدا می‌کند. این موضوع باعث افت کیفیت هم در مرحله توسعه و هم در پشتیبانی می‌شود. البته اگر یک تیم واقعاً حرفه‌ای و باتجربه در شرکت حضور داشته باشد، می‌تواند این مشکلات را مدیریت کند، اما در عمل چنین شرایطی کمتر دیده می‌شود.
⚠️ البته باید تأکید کنم که همه شرکت‌های پروژه‌محور این مشکلات را ندارند. برخی شرکت‌ها با داشتن تیمی قوی و ساختار مدیریتی درست، می‌توانند پروژه‌ها را با کیفیت بالا اجرا کنند. اما بر اساس تجربه‌ای که طی سال‌ها به دست آورده‌ام، این سبک شرکت‌هایی که بیشتر به درآمد و هزینه‌های جانبی فکر می‌کنند و از نیروهای کم‌تجربه استفاده می‌کنند، در بازار کم نیستند. به همین دلیل کارفرماها باید با دقت و احتیاط بیشتری در انتخاب این شرکت‌ها تصمیم بگیرند.
۳. فریلنسرها
دسته‌ی دیگری از افرادی که می‌توانند اجرای پروژه‌های نرم‌افزاری را بر عهده بگیرند، فریلنسرها هستند. همکاری با این افراد هم مزایا و هم معایب خاص خودش را دارد.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در همکاری با فریلنسرها باید به آن توجه کرد، سابقه کاری و تجربه‌ی عملی آن‌ها است. تجربه نشان داده:
- زیر ۴ سال سابقه: احتمال اینکه خروجی کار با کیفیت مورد انتظار کارفرما فاصله‌ی زیادی داشته باشد، بسیار بالاست.
- بین ۵ تا ۷ سال سابقه: اگر فرد در شرکت‌های معتبر فعالیت کرده باشد و استعداد و پشتکار خوبی هم داشته باشد، امکان ارائه‌ی یک کار نسبتاً باکیفیت وجود دارد.
- بیش از ۷ سال سابقه: معمولاً چنین افرادی می‌توانند نرم‌افزارهایی با کیفیت بالا پیاده‌سازی کنند. به طور کلی هرچه سابقه‌ی کاری یک برنامه‌نویس بیشتر باشد، طبیعی است که کیفیت و بلوغ کاری او هم بیشتر خواهد بود.
اما تجربه‌ی کاری تنها عامل تعیین‌کننده نیست. موضوع بسیار مهم‌تر در همکاری با فریلنسرها، شخصیت حرفه‌ای آن‌هاست.
- تعهد به مسئولیت‌ها: مهم‌ترین بخش این است که برنامه‌نویس به تعهدات خود پایبند باشد و بتوان روی قول و قرارهای او حساب کرد. حتی اگر قرارداد همکاری محکم تنظیم شده باشد، در حوزه‌ی طراحی نرم‌افزار همیشه راه‌هایی وجود دارد که فرد بتواند از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند. در چنین شرایطی چیزی که اهمیت دارد، اعتبار و شخصیت فردی فریلنسر است.
- پایبندی به ددلاین‌ها و رفتار حرفه‌ای: اگر فریلنسر در رعایت زمان‌بندی و تعامل حرفه‌ای ضعیف عمل کند، حتی اگر توانایی فنی بالایی هم داشته باشد، همکاری دوام چندانی نخواهد داشت. به همین دلیل، شخصیت حرفه‌ای فریلنسر در بسیاری مواقع حتی مهم‌تر از توانایی‌های فنی اوست.
بنابراین اگر تصمیم دارید پروژه‌ای را به یک فریلنسر بسپارید، لازم است به چند نکته توجه کنید:
- سابقه کاری و مدت فعالیت او در حوزه‌ی مربوطه را به دقت بررسی کنید.
- نمونه‌کارهای واقعی او را مشاهده کنید.
- شخصیت کاری و میزان تعهد حرفه‌ای او را مد نظر قرار دهید.
⚠️ البته باید توجه داشت که این موارد در مورد همه‌ی فریلنسرها صدق نمی‌کند. افراد حرفه‌ای و متعهد زیادی در این حوزه فعالیت می‌کنند. اما بر اساس تجربه، این چالش‌ها در بسیاری از همکاری‌ها دیده می‌شود و کارفرماها باید با دقت بیشتری انتخاب کنند.
۴. تیم‌های طراحی نرم‌افزار
دسته‌ی دیگری که می‌توان برای انجام پروژه‌های نرم‌افزاری روی آن‌ها حساب کرد، تیم‌های طراحی نرم‌افزار هستند. این تیم‌ها معمولاً از چند برنامه‌نویس متخصص و باتجربه تشکیل شده‌اند و از نظر ساختار شباهت زیادی به شرکت‌های پروژه‌محور دارند؛ اما یک تفاوت مهم میان آن‌ها وجود دارد: نحوه‌ی تقسیم هزینه‌ها و دستمزدها.
در تیم‌های طراحی نرم‌افزار، روند همکاری به شکل زیر است:
- کارفرما پروژه‌ی موردنظر خود را به مدیر تیم ارائه می‌دهد.
- مدیر تیم، پروژه را بین اعضا تقسیم می‌کند و وظایف هر فرد مشخص می‌شود.
- هر عضو تیم بر اساس حجم مسئولیت‌ها و فعالیت‌هایی که بر عهده دارد، مبلغ موردنظر خود را به مدیر اعلام می‌کند.
- مدیر تیم با جمع‌بندی مبالغ اعضا، برآورد کلی هزینه را به کارفرما اطلاع می‌دهد.
- در صورت توافق و عقد قرارداد، هر فرد در تیم دقیقاً مبلغی را که انتظار داشته دریافت می‌کند.
این مدل همکاری چند مزیت مهم دارد:
- اعضای تیم رضایت مالی و انگیزه‌ی بیشتری برای اجرای وظایف خود دارند.
- به دلیل اینکه بیشتر این تیم‌ها از نیروهای متخصص تشکیل شده‌اند، کیفیت نهایی پروژه بالاتر خواهد بود.
- تقسیم وظایف و مسئولیت‌ها شفاف‌تر است و احتمال اختلافات در طول پروژه کمتر می‌شود.
با این حال، همکاری با تیم‌های نرم‌افزاری نیز چالش‌های خاص خودش را دارد. مهم‌ترین نکته‌ای که کارفرما باید به آن توجه کند، شخصیت حرفه‌ای مدیر تیم است.
چرا؟ چون تمام هماهنگی‌ها، زمان‌بندی‌ها، پرداخت‌ها و تعاملات بین کارفرما و اعضای تیم از طریق مدیر تیم انجام می‌شود. اگر مدیر تیم فردی حرفه‌ای و متعهد نباشد، همان مشکلاتی که در همکاری با فریلنسرها مطرح شد، ممکن است در اینجا هم به وجود بیاید.
✅ بنابراین، در همکاری با تیم‌های طراحی نرم‌افزار علاوه بر بررسی نمونه‌کارها و تخصص اعضا، باید اعتماد به شخصیت حرفه‌ای مدیر تیم را هم مدنظر قرار دهید.
بخش ۲: معیارهای انتخاب درست تیم یا شرکت
برای اینکه گرفتار مشکلات بالا نشوید، پیشنهاد می‌کنم به این معیارها توجه ویژه داشته باشید:
تجربه عملی اعضای تیم
به سابقه اعضای تیم توجه ویژه‌ای داشته باشید. هم به مدت زمانی که در زمینه طراحی نرم‌افزار فعالیت می‌کنند و هم به نمونه‌کارهایی که تا الان انجام داده‌اند. توجه کنید که ظاهر خوب، صرفاً ملاک کیفیت نرم‌افزار نیست. یک نرم‌افزار باید قابلیت توسعه و نگهداری هم داشته باشد. اگر نرم‌افزار یا وب‌سایتی را دیدید که ظاهر خوبی ندارد و به‌هم‌ریخته است، شک نکنید که زیرساخت خوبی هم ندارد. اما اگر حتی ظاهر خوبی هم داشته باشد، نمی‌توان با قطعیت گفت که زیرساخت مناسبی دارد یا نه.
کیفیت ترکیب تیم
به دلیل اینکه یک پروژه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و برای هر بخش نیاز به یک نیروی متخصص است، اگر در پروژه فردی با تخصص کمتر از بقیه افراد حضور داشته باشد، کل پروژه دچار مشکل خواهد شد. بنابراین در حد امکان سابقه فعالیت همه افراد درگیر در پروژه را بررسی کنید.
شفافیت مالی
قیمت‌های غیرواقعی پایین معمولاً نشانه خطر هستند. تیم یا شرکتی که قیمت خیلی پایین می‌دهد، جایی از کار را فدا می‌کند. همیشه این سؤال را از خودتان بپرسید که چرا باید چند نیروی متخصص با هم جمع شوند و با آن مبلغ کم پروژه را انجام دهند؟ در صورتی‌که در شرکت‌های معتبر در سال ۱۴۰۴، حقوق هر فرد متخصص بین ۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان است. فراموش نکنید که همه افراد برای کسب درآمد فعالیت می‌کنند و هر فعالیت اقتصادی باید توجیه اقتصادی برای هر دو طرف قرارداد را داشته باشد.
تعامل و پشتیبانی
آیا تیم بعد از تحویل پروژه هم کنار شما خواهد بود یا صرفاً می‌خواهد پروژه را تحویل دهد و تمام کند؟ پروژه‌های نرم‌افزاری قطعاً نیاز به بهبود و بهینه‌سازی دارند. شما باید حتماً در نظر داشته باشید که با افرادی همکاری کنید که در ادامه مسیر شما را تنها نگذارند. چون پیدا کردن افراد دیگری که حاضر باشند روی پروژه‌ای کار کنند که توسط فرد یا تیم دیگری توسعه داده شده، بسیار سخت است و مشکلات خودش را دارد.
بخش ۳: توصیه پایانی
راه‌اندازی استارتاپ یا سفارش نرم‌افزار یک تصمیم مهم و سرمایه‌گذاری بلندمدت است. هیچ‌وقت صرفاً به اسم بزرگ یک شرکت یا قیمت پایین فریب نخورید. همیشه کیفیت، تجربه و پشتیبانی را در اولویت قرار دهید.
اما باید توجه کنید که مواردی که در این مقاله گفته شد، فقط بخشی از نکات مهم در انتخاب تیم یا شرکت نرم‌افزاری هستند. ریزه‌کاری‌های زیادی وجود دارد که اگر فرد تجربه عملی در این حوزه نداشته باشد، متوجه آن‌ها نمی‌شود. همین نکات پنهان هستند که معمولاً باعث شکست پروژه‌های نرم‌افزاری می‌شوند و در نتیجه هم هزینه، هم زمان و هم زحمات کارفرما از بین می‌رود.
برای همین پیشنهاد می‌کنم اگر قصد دارید پروژه طراحی نرم‌افزاری انجام دهید، حتماً یک مشاور IT با سابقه طراحی نرم‌افزار کنار تیم خود داشته باشید. حضور یک مشاور حرفه‌ای می‌تواند به شما کمک کند تصمیمات بهتری بگیرید، مسیر درست‌تری انتخاب کنید و در نهایت هم در زمان و هم در هزینه صرفه‌جویی کنید.
در نهایت اگر نیاز به مشاور در کنار تیم خود داشتید، می‌توانید با ما در ارتباط باشید تا در این مسیر همراه شما باشیم و با کمک هم نرم‌افزاری باکیفیت و پایدار برای کسب‌وکار شما ایجاد کنیم
جمع‌بندی
هدف اصلی این مقاله این بود که به شما کمک کنیم با دید بازتر و آگاهانه‌تر برای انتخاب تیم یا شرکت طراحی نرم‌افزار تصمیم بگیرید. انتخاب نادرست می‌تواند باعث از بین رفتن زمان، هزینه و انرژی شما شود، اما با در نظر گرفتن معیارهایی مثل تجربه، کیفیت تیم، شفافیت مالی و پشتیبانی، می‌توانید احتمال موفقیت پروژه خود را چندین برابر کنید.
فراموش نکنید که طراحی نرم‌افزار یک فرآیند کوتاه‌مدت نیست، بلکه سفری بلندمدت است که نیاز به همراهی افراد حرفه‌ای و متعهد دارد
